Av Köşkü Saray Müzesi (Kasr-ı Hümayun)- Kocaeli
Kasr-ı Hümayun, İzmit’in merkezinde müştemilatı ile birlikte geniş bir alanda yer alır. Kasr-ı Hümayun Demiryolunun kuzeyinde Saat Kulesinin yanındadır. Kasr-ı Hümayun’un en önemli özelliği İstanbul dışında yapılan tek saray olmasıdır.
Padişaha ait saray anlamına gelen Kasr-ı Hümayun, İzmit’e hakim bir noktada ziyaretçilerini karşılamaktadır. İlk köşkün IV. Murat (1623 - 1640) döneminde ahşap olarak inşa edildiği anlaşılmaktadır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde, IV. Murat döneminde buraya bir köşk yaptırıldığından bahseder. Yine 1745 yılında İzmit’e gelen Fransa konsolosu Charles de Peysonnel’in yaptığı İzmit çiziminde de, IV. Murat tarafından yaptırılmış köşk tasvir edilmiştir. Daha sonraki yıllarda deprem, yangın gibi afetler neticesinde tekrardan yapılmıştır. Son halini Sultan Abdülaziz Döneminde (1861-1876) almıştır.
Günümüze ulaşan yapının mimarının Balyan ailesinden Garabet Balyan (1800-1866) olduğu yaygın bir görüştür. Ancak bazı araştırmacılara göre yapı Sarkis Balyan’a tarafından tamamlanmıştır. Köşk restore edilerek 2007 yılında Saray-Müze olarak ziyarete açılmıştır.
Yapı yüksek duvarlarla çevrili avlunun ortasında bulunan kâgir sistemde inşa edilmiş olup, iki katlıdır. Yapının güney cephesinde giriş aksı öne çekilerek vurgulanmıştır. Mermer kaplı giriş, çift yönlü basamaklarla ulaşılan basık kemerli kapı ve iki yanda dikdörtgen açıklıklı birer pencereyle düzenlenmiştir. Zemin kat, yuvarlak madalyonlarla hareketlendirilmiş dikdörtgen panolarla sınırlandırılmıştır. Üstte ve alta silmeyle sınırlanan kapı kemerinin iki yanında oluşan boşluklar, çarkıfelek tarzında süslemelerle doldurulmuştur. Saray Müze; Atatürk Odası, Kabul Salonu, Dinlenme Odası, Yatak Odası, Hünkar Hamamı, Teşhir Vitrinleri ve Objeleri bölümlerinden oluşur.
Saray gerek dış cephesi gerekse iç mekândaki tavan süslemeleriyle dikkat çekmektedir. Binanın tavan süslemeleri Fransız ressam Sason tarafından yapılmıştır. Yapının tavanlarında Türk bayrağı, gücü sembolize eden savaş aletleri, dengeyi temsil eden terazi, müzik aletleri ile Sultan Abdülaziz’in tuğrasına da yer verilmiştir. Bunun dışında süslemelerde genellikle kıvrık dal motifleri, rumi, çiçek, meyve, manzara, natürmort ve hayvan tasvirli kompozisyonlar kullanılmıştır.
Yapı 19.yüzyılda inşa edilen imparatorluğa bağlı sivil mimarlık yapılarında olduğu gibi mimari ve bezeme tasarımlarında tercih edilen Neo–Klasik üslupta yapılmıştır. Yapı iç süslemeleriyle birlikte değerlendirildiğinde eklektik bir üsluptadır.
ATATÜRK CUMHURİYET'İ KURMA FİKRİNİ İLK KEZ BURADA DUYURDU
Av Köşkü’ne değer katan diğer önemli bir özellik ise M. Kemal Atatürk’ün 16 Ocak 1923 de ilk basın toplantısını burada yapmasıdır. Basın tarihinde önemli bir yere sahip olan bu toplantıda, Atatürk, Cumhuriyet'i kurma fikrini ilk kez dile getirmiş, cumhuriyet ile ilgili temel düşüncelerini basın ile paylaşmıştır. Halen bu tarih Basın Onur Günü olarak kutlanmaktadır. Köşkte M. Kemal Atatürk’ ün Savarona gemisinde kullandığı sehpa ve telefonu, abajuru, deriden yapılmış dinlenme koltuğu, satranç masası yer almaktadır. Ayrıca 16 Ocak 1923 yılında ilk basın toplantısını yaptığı basın mensuplarının isimlerinin bulunduğu temsili toplantı masası ile Atatürk’ ün vefatı ile ilgili 1938 tarihli orijinal gazete kupürleri bulunmaktadır.
Kaynak: Kocaeli Valiliği
