Justinianus Köprüsü- Sakarya
Sapanca Gölü’nün sularını Sakarya Nehri’ne boşaltan Çark Deresi (Melas Çayı) üzerinde yer alan Justinianus Köprüsü, Erken Bizans Dönemi’nin Anadolu’daki en görkemli anıtsal yapılarındandır.
Bizans İmparatoru Justinianus (527-565) tarafından MS 558-560 yıllarında yaptırılan bu taş köprü, 365 metre uzunluğunda, 9,85 metre genişliğinde olup toplam 12 kemerlidir. Köprünün batı ucunda tak izi, doğu ucunda apsisli yapı ve köprü ile ilgili tonozlu yapı kalıntıları bulunmaktadır.
Önceleri Latince “pons” (köprü) denen köprünün kendine özgü başka bir adı yoktu. Sonradan, “pons”un Latincede “köprü” demek olduğunu bilmeyen Rumlaşmış halk, bu sözcüğü bir özel ad olarak algılayıp köprüyü, “Pons Köprüsü” anlamında Pontogephyra diye anmaya başlamıştır. Daha sonraları, bu ad Pentegephyra’ya (Beş Köprü) dönüşmüşse de köprü şu veya bu biçimde beş parçalı olmadığı gibi, beş kemerli de değildir.
Justinianus Köprüsü tamamen kireçtaşı kullanılarak yapılmış olup, sahip olduğu kemerler sayesinde oldukça ihtişamlı görünmektedir. Köprünün batı tarafında bulunan kemerlerden birinin altından Çark Deresi aksa da önceleri köprüden Sakarya Nehri'nin aktığı düşünülmektedir.
Yaklaşık 1500 yıldır ayakta duran Justinianus Köprüsü, Bizans döneminden beri pek çok deprem karşısında yıkılmadan kalmıştır. Bu özelliğiyle zamana direnen köprü olarak anılmaya başlanmıştır. Köprü, Osmanlı Dönemi'ndeki ticaret yollarından uzakta konumlandığı için keşfedilmesi uzun sürmüştür. Bu nedenle köprünün seyyahların ve dervişlerin dikkatini çekmesi de vakit almıştır.
Ayasofya ile yaşıt olan köprü hakkında daha fazla bilgi edinmek için kazı çalışmaları devam etmektedir. Justinianus Köprüsü 2018 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne alınmıştır.
Kaynak: Sakarya Valiliği
